မြန်မာနိုင်ငံ၏ ၂၀၁၉ ကုန်အမှတ်တံဆိပ်ဥပဒေ အကြောင်းသင်သိထားရန် လိုအပ်သည့်အရာများ

၁။ နောက်ခံအကြောင်းအရာ

မြန်မာနိုင်ငံ၏ ကုန်အမှတ်တံဆိပ်ဥပဒေကို ၂၀၁၉ ခုနှစ်ဇန်နဝါရီလ ၃၀ ရက်နေ့တွင် ပြဌာန်းခဲ့သည်။ ၎င်းသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကုန်သွယ်ရေး မှတ်ပုံတင်ခြင်းဆိုင်ရာစနစ်များအတွက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ စံချိန်စံညွှန်း များအတိုင်း အခြေခံအားဖြင့် ပုံစံပြုထားသည့် ပထမဆုံးကုန်သွယ်မှု အမှတ်တံဆိပ်ဥပဒေဖြစ်သည်။ အွန်လိုင်း ကုန်သွယ်ရေးအမှတ်အသား မှတ်ပုံတင်ခြင်းစနစ်အသစ်ကို ကုန်အမှတ်တံဆိပ်ဥပဒေနှင့် တွဲဖက်၍ အကောင် အထည်ဖော်နေပြီဖြစ်သည်။ သို့သော် ကုန်အမှတ်တံဆိပ် ဥပဒေအသစ်နှင့် သက်ဆိုင်သည့် အွန်လိုင်း အီလက်ထရောနစ် ကုန်အမှတ်တံဆိပ်မှတ်ပုံတင်ခြင်းစနစ်ကို အပြည့်အ၀ အကောင်အထည်ဖော်ခြင်းမရှိသေးဘဲ ဆက်လက်၍ အပြည့်အဝကျင့်သုံးခြင်းမပြုမီ သတ်မှတ်ထားသော နေရာအချို့၌ထို စနစ်ကို ကျင့်သုံးနေဆဲ ဖြစ်သည်။ ဤအဆင့်ကိုကျင့်သုံးနေစဉ်တွင် လက်ရှိ စာရွက်စာတမ်းအားအခြေခံသော မှတ်ပုံတင်ခြင်းစနစ် အောက်ရှိ မှတ်ပုံတင်ပြီးပြီဖြစ်သော ကုန်အမှတ်တံဆိပ်မှတ်ပုံတင်ခြင်းဆိုင်ရာ အသေးစိတ် အချက်အလက်များကို ကုန်အမှတ်တံဆိပ်ဥပဒေစနစ် အသစ်အောက်တွင် ဦးစားပေးပြန်လည်မှတ်ပုံတင်ခွင့်ရရှိရန် အွန်လိုင်းတွင် တင်သွင်းနိုင်သည်။ သို့သော်လည်း ကုန်အမှတ်တံဆိပ်ဥပဒေစနစ်အသစ် အောက်တွင် အမှန်တကယ် ကုန်အမှတ်တံဆိပ် အသစ်များကို မှတ်ပုံတင်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်သည်မစတင်သေးပါ။

အောက်ပါမှတ်ချက်များသည် ကုန်အမှတ်တံဆိပ်ဥပဒေအသစ်၏ စနစ်အရ ပို၍ ထင်ရှားသော အသွင်အပြင် လက္ခဏာအချို့ကို အကျဉ်းချုပ်ဖော်ပြသည်။

၂။ မှတ်ပုံတင်ပြီးပြီဖြစ်သော ကုန်အမှတ်တံဆိပ်များကို ပြန်လည်မှတ်ပုံတင်ခြင်းနှင့် ကုန်အမှတ်တံဆိပ် အသစ်များ မှတ်ပုံတင်ခြင်း

ကုန်အမှတ်တံဆိပ်ဥပဒေနှင့် သက်ဆိုင်ရာကုန်အမှတ်တံဆိပ် မှတ်ပုံတင်ခြင်းစနစ်သည် ‘ပထမ ဦး ဆုံးဖိုင်တင်’ ခြင်းစနစ်ကို လုပ်ဆောင်လိမ့်မည်။ ဆိုလိုသည်မှာ ကုန်အမှတ်တံဆိပ်အသစ်ကို မှတ်ပုံတင်ရန် လျှောက်လွှာတင်သည့် ပထမဦးဆုံးပုဂ္ဂိုလ် သို့မဟုတ် ကုမ္ပဏီအနေဖြင့် ကုန်အမှတ်တံဆိပ်ကို ယခင်က အသုံးပြုဖူးခြင်းရှိ၊ မရှိကို ထည့်သွင်းမစဉ်းစားဘဲ လုပ်ခွင့်ပြုမည်ဟုဆိုလိုသည်။ ကုန်အမှတ်တံဆိပ်ဥပဒေ အပြည့်အ၀ သက်ရောက်သည်နှင့်အညီ စာချုပ်စာတမ်းမှတ်ပုံတင်ရုံးမှတဆင့် လက်ရှိစာရွက်စာတမ်းစနစ်ဖြင့် မှတ်ပုံတင်ထားသော တည်ဆဲကုန်အမှတ်တံဆိပ်များကို ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းလိမ့်မည်။ သို့သော်လက်ရှိ ‘သတ်မှတ်ထားသော နေရာအချို့၌သာ ကျင့်သုံးနေစဉ်’ ကာလအတွင်း တည်ဆဲကုန်အမှတ်တံဆိပ် မှတ်ပုံတင်ခြင်း၏ ပိုင်ရှင်များသည် ၎င်းတို့၏ တည်ဆဲအခွင့်အရေးများကို ထိန်းသိမ်းခွင့်ပေးသော စနစ်သစ် အောက်တွင် ရှိပြီးသားအမှတ်အသားများကို ပြန်လည်မှတ်ပုံတင်ခြင်းအတွက် ဦးစားပေးဖိုင်များကို ပြုလုပ်နိုင်ပါသည်။

ကုန်အမှတ်တံဆိပ်စနစ် အများစုကဲ့သို့ပင် ကုန်ပစ္စည်းအမှတ်အသားကိုကြိုတင်အသုံးပြုခြင်းသည် ‘ပထမ ဦးဆုံး ဖိုင်တင်ရန်’ ချဉ်းကပ်မှုအောက်တွင်ပင် သက်ဆိုင်ဆက်စပ်နေဦးမည်ဖြစ်သည်။ ကုန်အမှတ်တံဆိပ်အသစ် လျှောက်လွှာများကို အသိပေးကြေညာမည်ဖြစ်ပြီး ကြိုတင်အသုံးပြုသူများက လျှောက်လွှာမှတ်ပုံတင်ခြင်း များကို ကန့်ကွက်နိုင်သော အတိုက်အခံကာလနှင့်ကြုံတွေ့ရလိမ့်မည်။ အချို့သောအခြေအနေများတွင် မှတ်ပုံတင်ထားသောကုန်အမှတ်တံဆိပ်များအား အသုံးမပြုခြင်းများအတွက် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း သို့မဟုတ် လုံးဝဖျက်သိမ်းခြင်း ကိုလျှောက်ထားနိုင်သည်။

၃။ အမှတ်အသားအမျိုးအစားများ

ကုန်အမှတ်တံဆိပ်များ၏ ယေဘုယျစကားလုံးနှင့် ဂရပ်ဖစ်ကိုယ်စားပြုမှုများအပြင် ကုန်အမှတ်တံဆိပ်ဥပဒေသည် အခြားသောတရားစီရင်မှုများတွင် အသိအမှတ်ပြုထားသည့်အမှတ်အသားများ၊ စုပေါင်းအမှတ်အသားများ၊ 3D အမှတ်တံဆိပ်များ(ပုံစံများနှင့်ထုပ်ပိုးခြင်း) နှင့်ပထဝီဆိုင်ရာအချက်အလက်များ ကို မြန်မာနိုင်ငံတွင် မှတ်ပုံတင်ခြင်းကို ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ်ခွင့်ပြုလိမ့်မည်ဖြစ်သည်။

၄။ လျှောက်လွှာတင်ခြင်းနှင့်မှတ်ပုံတင်ခြင်းလုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ

ကုန်အမှတ်တံဆိပ်ဥပဒေအရ လျှောက်လွှာတင်သွင်းသည့် လုပ်ငန်းစဉ်သည် လက်ရှိ စာရွက်စာတမ်းအခြေပြု စနစ်ထက် ပိုမိုလျှင်မြန် သက်ရောက်မှုရှိပြီး ၎င်းသည် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကုန်အမှတ်တံဆိပ်မှတ်ပုံတင်ခြင်း စံချိန်စံညွှန်းများနှင့်လည်း ကိုက်ညီပါလိမ့်မည်။ ထို့ကြောင့် ပြည်တွင်းနှင့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အိုင်ပီ(IP)ပိုင်ရှင်များ အနေဖြင့် လျှောက်လွှာတင်သွင်းရန်နှင့် ကုန်အမှတ်တံဆိပ် ကာကွယ်မှုရရှိရန် ပိုမိုလွယ်ကူစေမည်ဖြစ်သည်။ စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး၀န်ကြီးဌာန လက်အောက်တွင် ဖွဲ့စည်းထားသော မူပိုင်ခွင့်ဆိုင်ရာဌာနအသစ် (IPD) သည် ကုန်အမှတ်တံဆိပ်စနစ်အသစ်ကို စီမံအုပ်ချုပ်ပြီး ကုန်အမှတ်တံဆိပ်မှတ်ပုံတင်သူအဖြစ် ဆောင်ရွက် လိမ့်မည်။

မှတ်ပုံတင်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်၏ အဓိကအဆင့်များမှာ လျှောက်လွှာတင်ခြင်း၊ လျှောက်လွှာ လုပ်ရိုးလုပ်စဉ်များကို စစ်ဆေးခြင်း နှင့်. ထို့နောက်လျှောက်လွှာတွင် ပါရှိသော အခြေအမြစ်ရှိသောအကြောင်းအရာနှင့် တောင်းဆိုမှုများကို စစ်ဆေးခြင်းတို့ဖြစ်သည်။ ။ လျှောက်လွှာသည် မှတ်ပုံတင်ဌာန၏ ထိရောက်သော စစ်ဆေးမှုကို ဖြေရှင်းပြီးသည်နှင့် ထုတ်ဝေမှုနှင့် ကန့်ကွက်နိုင်သည့်ကာလကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်သွားမည်။ အကယ်၍ လျှောက်လွှာကို မကန့်ကွက်ပါက မှတ်ပုံတင်လက်မှတ်ထုတ်ပေးလိမ့်မည်။

ကုန်အမှတ်တံဆိပ်လျှောက်ထားသူများသည် ပဲရစ်ကွန်ဗင်းရှင်းကို လိုက်နာသော အခြားနိုင်ငံတစ်ခုတွင် လျှောက်ထားသည့် နေ့မှစ၍ ခြောက်လအတွင်းလျှောက်လွှာကိုတင်သွင်းနိုင်သည်ဟု ဖော်ပြထားချက်အရ ပဲရစ်ကွန်ဗင်းရှင်းအောက်တွင် ကုန်အမှတ်တံဆိပ်အား နိုင်ငံတကာအသိအမှတ်ပြုခြင်းဆိုင်ရာအတွက် ဦးစားပေးတောင်းဆိုနိုင်သည်။

ကုန်အမှတ်တံဆိပ် မှတ်ပုံတင်ခြင်းလျှောက်လွှာတစ်ခု၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအနေဖြင့် IPD သို့တင်သွင်းရန် လိုအပ်သည့် စာရွက်စာတမ်းများနှင့် အချက်အလက်များမှာ –

• မှတ်ပုံတင်ခြင်းအတွက်အွန်လိုင်းလျှောက်လွှာ

• လျှောက်ထားသူ၏ အမည်နှင့်လိပ်စာ (သို့မဟုတ် ကိုယ်စားလှယ်က လျှောက်ထားတင်ပြလျှင် ကိုယ်စားလှယ်၏ အမည်နှင့်လိပ်စာ)

• ရှင်းလင်းပြတ်သားပြီး ပြည့်စုံသော အမှတ်အသားဖော်ပြချက်နှင့်

• အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ

ကုန်အမှတ်တံဆိပ်ခွဲခြားသည့်စနစ်နှင့်အညီ မှတ်ပုံတင်ခြင်းတွင် ပါ၀င်ရန် တောင်းဆိုသည့် ကုန်ပစ္စည်းများနှင့် ၀န်ဆောင်မှုများ၏သတ်မှတ်ချက် တို့ဖြစ်သည်။

အထက်ဖော်ပြပါ လိုအပ်သောစာရွက်စာတမ်းများအပြင် သက်ဆိုင်သောနေရာများတွင် လျှောက်လွှာအချို့ အတွက် အောက်ပါအပိုဆောင်းအချက်အလက်များနှင့် စာရွက်စာတမ်းများလိုအပ်နိုင်သည်။

• အကယ်၍လျှောက်လွှာကို တရားဝင်တာဝန်ဝတ္တရားနှင့် ရပိုင်ခွင့်များရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်၊ကုမ္ပဏီ သို့မဟုတ် အဖွဲ့အစည်း၏ ကိုယ်စား ဆောင်ရွက်ပေးလျှင် မှတ်ပုံတင်နံပါတ်၊ ၎င်း တရားဝင်တာဝန်ဝတ္တရားနှင့် ရပိုင်ခွင့်များရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်၊ကုမ္ပဏီ သို့မဟုတ် အဖွဲ့အစည်း ၏ မှတ်ပုံတင်သည့်နိုင်ငံနှင့်အမျိုးအစား

• တောင်းဆိုထားသည့် ဦးစားပေးအခွင့်အရေး၏ အခြေခံကိုဖော်ပြခြင်းနှင့် ထောက်ပံ့ခြင်း ၊စာရွက်စာတမ်းများတောင်းခံခြင်း နှင့်လျှောက်လွှာအတွက် မည်သည့် ဦး စားပေးအခွင့်အရေးကိုမဆို ရယူနိုင်သည်။

• အကယ်၍ အမှတ်အသားသည် စာရွက်စာတမ်းကို အခြေပြုသော စနစ်အောက်တွင် ယခင်ကမှတ်ပုံတင်ထားပါက ပိုင်ဆိုင်မှုမှတ်ပုံတင်ကြေညာချက်မိတ္တူ နှင့်

• အကောင်အထည်ဖော်နေသော စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများအောက်တွင် IPD က သတ်မှတ်ထားသော အခြားလိုအပ်ချက်များ တို့ဖြစ်သည်။

၅။ မှတ်ပုံတင်သည့်ရက် နှင့် ကာလ

မှတ်ပုံတင်ပြီးသည်နှင့် ကုန်အမှတ်တံဆိပ်များကို လိုအပ်သောစာရွက်စာတမ်းအားလုံးနှင့် သက်ဆိုင်သည့် အခကြေးငွေများ အပါအ၀င် လျှောက်လွှာအပြည့်အစုံကို IPD လက်ခံရရှိသည့် နေ့မှစ၍ ၁၀ နှစ်တာ ကာလအတွင်း ကာကွယ်လိမ့်မည်။ မှတ်ပုံတင်သက်တမ်းကို နောက်ထပ် ၁၀ နှစ်ထပ်မံသက်တမ်းတိုးနိုင်သည်။

၆။ ပထဝီဒေသဆိုင်ရာသတ်မှတ်ချက်များ

ပထဝီဆိုင်ရာမှတ်ပုံတင်ခွင့်ကိုအောက်ပါသူတို့ဖြင့်လျှောက်ထားနိုင်သည်။

• သဘာ၀ထုတ်ကုန်များ (သို့) သယံဇာတအရင်းအမြစ်များမှကုန်ပစ္စည်းများထုတ်လုပ်သူ၊ စိုက်ပျိုးရေးထွက်ကုန်ထုတ်လုပ်သူများ၊

• လက်မှုပညာ သို့မဟုတ် စက်မှုထုတ်ကုန်များထုတ်လုပ်သူများ နှင့်

• ယခင်ကဏ္ဍသုံးခုတွင် ဖော်ပြထားသည့် ပုဂ္ဂိုလ်များကို ကိုယ်စားပြုသော အစိုးရဌာနများနှင့် အဖွဲ့အစည်းများမှ တာဝန်ရှိပုဂ္ဂိုလ်များ တို့ဖြစ်သည်။

ကာကွယ်ပေးမှုသက်တမ်းသည် ဆက်လက်တည်ရှိနေမည့် အမှတ်အသားအား ကာကွယ်ခွင့်ပြုထားပြီး ဖြစ်သည့်အတွက် ထူးခြားသောလက္ခဏာများ၊ အရည်အသွေးများ နှင့် ဂုဏ်သတင်းများအား ဖော်ပြထားချက်အရ တိုးချဲ့လိမ့်မည်ဖြစ်သည်။

၇။ ကုန်အမှတ်တံဆိပ်လိုင်စင်မှတ်ပုံတင်ခြင်း

မှတ်ပုံတင်ထားသော ကုန်အမှတ်တံဆိပ်ပိုင်ရှင်သည် အခြားကုန်ပစ္စည်းအမှတ်တံဆိပ်ကို အခြားသူ သို့မဟုတ် အဖွဲ့အစည်းအား အသုံးပြုရန် အခွင့်အရေးကို လိုင်စင်ချထားပါက လိုင်စင်ခွင့်ပြုချက်သည် ကုန်အမှတ်တံဆိပ် မှတ်ပုံတင်တွင် မှတ်တမ်းတင်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။ ခွင့်ပြုထားသောလိုင်စင်ကို မှတ်တမ်းတင်ရန် လျှောက်ထားရာ တွင် လိုင်စင်အား ပေးအပ်ခွင့်ပြုထားသော စာရွက်စာတမ်းအသိမှတ်ပြု မိတ္တူများနှင့် သတ်မှတ်ထားသော အခကြေးငွေများ ပေးချေရန်လိုအပ်သည်။

၈။ လျှောက်လွှာများကိုကန့်ကွက်ခြင်း

ကုန်အမှတ်တံဆိပ်လျှောက်လွှာကို မှတ်ပုံတင်ခြင်းအား ကန့်ကွက်လိုသူ မည်သူမဆို(ဥပမာအားဖြင့် တူညီသောအမှတ်အသားကို ကြိုတင်အသုံးပြုသည်ဟု ဆိုသူ သို့မဟုတ် အမှတ်အသားသည် မှတ်ပုံတင်ထားသည့် အခြားအမှတ်အသားနှင့် အလွန်ဆင်တူသည် ဟုဆိုသူ) IPD သည် လျှောက်လွှာ အကြောင်းကြားစာ ထုတ်ပြန်သည့်နေ့မှ ရက်ပေါင်း ၆၀ အတွင်း IPD သို့မှတ်ပုံတင်ခြင်းကို ကန့်ကွက်နိုင်သည်။ ကန့်ကွက်မှုတစ်ခုသည် လျှောက်လွှာသည် လက်ရှိတည်ရှိနေသော အမှတ်အသားနှင့်တူသည် သို့မဟုတ် လျှောက်လွှာသည်ခွင့်ပြုချက်မရှိခြင်း သို့မဟုတ် မရိုးသားခြင်းကဲ့သို့သော သက်ဆိုင်သည့် အကြောင်းပြချက်များ ပေါ်တွင် အခြေခံရမည်ဖြစ်သည်။

ပထမအကြိမ်ကန့်ကွက်မှုကို ပယ်ချရန် ခွင့်ပြုမည် မပြုမည်ကို IPD ကဆုံးဖြတ်လိမ့်မည်။ ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခုအား ပြန်လည်စဉ်းစားရန် IPD အားတောင်းဆိုသည့် အယူခံဝင်မှုများသည် ကနဦး ဆုံးဖြတ်ချက်ချပြီးနောက် ရက်ပေါင်း ၆၀ အတွင်းတွင်တင်နိုင်သည်။ ဒုတိယ IPD ဆုံးဖြတ်ချက်မှ အယူခံဝင်မှုကို ဒုတိယ IPD ဆုံးဖြတ်ချက်အပြီးရက် ၉၀ တွင် တင်သွင်းနိုင်သည်။

၉။ အသုံးမပြုခြင်းအတွက် တရားမဝင်ခြင်းနှင့် ဖျက်သိမ်းခြင်းအတွက် အရေးယူမှုများ

တရားစွဲဆိုမှုများကို မှတ်ပုံတင်ပြီးသည့်နောက်ငါးနှစ်အတွင်းတွင် မှတ်ပုံတင်ထားသောကုန်အမှတ်တံဆိပ်အသစ် တရားမဝင်အရေးယူမှုကို တောင်းခံရာတွင်ပြုလုပ်နိုင်သည်။ ကုန်ပစ္စည်းအမှတ်တံဆိပ်ကို မှတ်ပုံမတင် ထားသင့်ဘူးဟု ဆိုသည့် စွပ်စွဲချက်အပေါ်အခြေခံပြီး တရားမ၀င်အရေးယူမှုကို လုပ်ဆောင်မည်ဖြစ်သည်။ ကုန်အမှတ်တံဆိပ်ကို ငါးနှစ်ကြာမှတ်ပုံတင်ပြီးသည်နှင့် ကုန်အမှတ်တံဆိပ်မှတ်ပုံတင်ခြင်းတစ်ခုလုံး သို့မဟုတ် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအား ဖျက်သိမ်းခြင်းအတွက် အရေးယူမှုများသည် (ဤအမှုကိစ္စသည်)၃ နှစ်ဆက်တိုက်ကာလအတွက် ကုန်အမှတ်တံဆိပ် လုံးဝအသုံးမပြုရ သေးသော သို့မဟုတ် သက်ဆိုင်ရာကုန်ပစ္စည်းနှင့် ၀ န်ဆောင်မှုများ နှင့် ပတ်သက်၍ အသုံးမပြုရသေးခြင်းကို အခြေခံ၍ ပြုလုပ်နိုင်ပါသည်။

၁၀။ ချိုးဖောက်မှု

မှတ်ပုံတင်ထားသော ကုန်အမှတ်တံဆိပ်ကို ချိုးဖောက်မှုများ ပေါ်ပေါက်လာပါက တရားမမှုနှင့် ပြစ်မှုဆိုင်ရာ အရေးယူမှုများပြုလုပ်နိုင်သည်။ ပြစ်မှုဆိုင်ရာပြစ်ဒဏ်များတွင် ၁၀ နှစ်အထိထောင်ဒဏ်နှင့်ကျပ် ၁၀ သန်းအထိဒဏ်ငွေချမှတ်ခြင်းတို့ပါဝင်သည်။