မြန်မာနိုင်ငံပြည်တွင်းအခွန်များဦးစီးဌာန (IRD) သည် အခွန်စည်းကြပ်မှုဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များကို ပြဋ္ဌာန်းရန် ပိုမိုတင်းကြပ်စွာ စတင်လုပ်ဆောင်နေပြီဖြစ်ကြောင်း ကျွန်ုပ်တို့၏မကြာသေးမီက ဆောင်းပါးအချို့တွင် ဖော်ပြထားပါသည်။ အဆိုပါလေ့လာတွေ့ရှိချက်များအရ၊ ၂၀၂၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် IRD သည် အခွန်ဆိုင်ရာစီမံအုပ်ချုပ်မှုဥပဒေ (TAL) အရ လိုက်နာကျင့်သုံးရန်သတ်မှတ်ချက်အသစ် (အမှတ် ၃/၂၀၂၂) ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါသည်။ IRD သည် TAL ၏သက်ဆိုင်ရာ ပြဋ္ဌာန်းချက်များကို လိုက်နာကျင့်သုံးရန် ရည်ရွယ်၍ အခွန်ထမ်းများ၏စည်းကမ်းဖောက်ဖျက်မှုများအပေါ် TAL အရ ပိုမိုပြတ်သားစွာ အရေးယူနိုင်စေရန် အများပြည်သူ များလိုက်နာကျင့်သုံးရန်သတ်မှတ်ချက်အား ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ TAL အရ သက်ရောက်နိုင်သော အခွန်ထမ်း ဒဏ်ကြေးများ၏ အကျဉ်းချုပ်ကိုမူ ကျွန်ုပ်တို့၏ မကြာသေးမီကဆောင်းပါးကို လေ့လာနိုင်ပါသည်။
မကြာသေးမီက ဆောင်းပါးများတွင်လည်း ကျွန်ုပ်တို့ လေ့လာတွေ့ရှိခဲ့ရသလောက်ဆိုလျှင် IRD သည် အခွန်စည်းကြပ်ခြင်းနှင့် ကောက်ခံခြင်းများကို ပိုမိုတက်ကြွစွာလုပ်ဆောင်နေခြင်းသည် အပြုသဘောဆောင်သော တိုးတက်မှုတစ်ခုဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း မြန်မာနိုင်ငံ၏အခွန်စနစ်တွင် ထိရောက်သော စီမံအုပ်ချုပ်မှုနည်းပညာ နှင့် စွမ်းဆောင်ရည်ကန့်သတ်ချက်များလည်း ဆက်လက်ရှိနေပါသေးသည်။ ထိုအခြေအနေတွင်၊ ရှင်းရှင်း လင်းလင်းမရှိသော သို့မဟုတ် အခွန်ကောက်ခံခြင်းဆိုင်ရာ အယူအဆများကို နားလည်မှုလွဲမှားစေသော စီရင်ထုံးများနှင့် ကြေငြာချက်များ သည် အုပ်ချုပ်မှုတိုးတက်စေရန် ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများကို ထိခိုက် စေနိုင်ပါသည်။ အများပြည်သူ လိုက်နာကျင့်သုံးရန်သတ်မှတ်ချက်အသစ်ကို အထောက်အကူဖြစ်စေမည့် ကဏ္ဍ များစွာရှိသော်လည်း အချို့သော အကြောင်းအရာများသည် မရှင်းလင်းသဖြင့် TAL ကို လိုက်နာကျင့်သုံး ရာတွင် ပြဿနာဖြစ်စေနိုင်သည့် အခတ်အခဲအချို့ရှိနေသည်။
အောက်ဖော်ပြပါ မှတ်ချက်များသည် အများပြည်သူလိုက်နာကျင့်သုံးရန်သတ်မှတ်ချက်အသစ်၏ အဓိကကဏ္ဍ များကို အကျဉ်းချုပ်ဖော်ပြထားသည်။
ကနဦးမှတ်ချက် – “ ရှောင်ခြင်း“ (Avoidance) နှင့် “ ရှောင်တိမ်းမှု“ (Evasion)
ယေဘုယျအားဖြင့် အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားတွင် “အခွန်ရှောင်ခြင်း(Avoidance)” ဟူသောအသုံးအနှုန်းသည် အခွန်ထမ်းတစ်ဦး၏အခွန်ထမ်းဆောင်မှုကို တရားဝင်လျှော့ချရန် နှင့် တရားဝင်ကိစ္စရပ်များကို ရည်ညွှန်းသည်ဟု နားလည်ထားသည်။ “အခွန်ရှောင်တိမ်းခြင်း(Evasion)” ဟူသောအသုံးအနှုန်းသည် အခွန်ထမ်းသည် တာဝန် ယူသင့်သည့် အခွန်ပေးဆောင်မှုကို တရားမဝင်ရှောင်ခြင်း နှင့် တရားမဝင်သောကိစ္စရပ်များဖြင့် ဆောင်ရွက်မှုများ ကို ရည်ညွှန်းသည်ဟု နားလည်ထားသည်။
IRD ၏ တရားဝင်မဟုတ်သော အင်္ဂလိပ်ဘာသာပြန် TAL တွင် “ အခွန်ရှောင်ခြင်း(Avoidance)” (ပုဒ်မ ၃၂) နှင့် “ အခွန်ရှောင်တိမ်းခြင်း(Evasion)” (ပုဒ်မ ၇၇) တို့ နှစ်ခုလုံးကို တားမြစ်ထားသော လုပ်ဆောင်ချက်များအဖြစ် သတ်မှတ်ထားပါသည်။ ဤရှုပ်ထွေးနေသော အကိုးအကားများ၏ အဓိပ္ပါယ်သက်ရောက်မှုကို TALတွင် ကန့်သတ် သတ်မှတ်ထားပြီး ပုဒ်မ၏ခေါင်းစဉ်များတွင်သာ အသုံးပြု၍ ထိုပုဒ်မ၏အမှန်တကယ် စာသားများတွင်မူ အသုံးမပြုထားပါ။ သို့ရာတွင်၊ အများပြည်သူလိုက်နာကျင့်သုံးရန်သတ်မှတ်ချက်၏ အင်္ဂလိပ်ဗားရှင်း စာသားတွင်မူ “ အခွန်ရှောင်ခြင်း(Avoidance)” နှင့် “ အခွန်ရှောင်တိမ်းခြင်း(Evasion)” ဟူသော ဝေါဟာရများကို တားမြစ် ထားသော လှုပ်ဆောင်မှုများအဖြစ် ကောက်ယူထားသည်။ ထို့ကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံရှိ အင်္ဂလိပ်စကားပြော အခွန်ထမ်းသူများသည် “ အခွန်ရှောင်ခြင်း(Avoidance)” နှင့် “ အခွန်ရှောင်တိမ်းခြင်း (Evasion)” ဟူသော ဝေါဟာရနှစ်ခုစလုံးသည် ဤနေရာတွင် တားမြစ်ထားသော လုပ်ဆောင်ချက်များကို ရည်ညွှန်းကြောင်း မှတ်သားထားကြသည်။ (“အခွန်ရှောင်ခြင်း Tax Avoidance”ဟူသည့်စကားရပ်အစား“အခွန်လျှော့ပေါ့စေခြင်း” ဟူသော အသုံးအနှုန်းသည်ရှုပ်ထွေးမှုနည်းပြီး ပိုမိုတိကျသော ဖော်ပြချက်ဖြစ်၍ ပိုမိုသင့်လျောသည်ဟု ကျွန်ုပ်တို့ ထင်မြင်ယူဆပါသည်။)
အခွန်ရှောင်ခြင်း
အများပြည်သူလိုက်နာကျင့်သုံးရန်သတ်မှတ်ချက်တွင် အခွန်ရှောင်ခြင်းသဘောတရားကို TAL အရ ဖွင့်ဆိုရလျှင် အဆိုပါ အခွန်ရှောင်မှုတွင် အောက်ပါတို့ ပါဝင်သည်။
(က)ရရန်ပိုင်ခွင့်၊ ပစ္စည်း၊ ဝန်ဆောင်မှု သို့မဟုတ် အကျိုးခံစားခွင့် တစ်ခုကို ပြင်ပဈေးကွက်ပေါက်ဈေး(Market price) အတိုင်းဖော်ပြမှုမရှိခြင်း၊
(ခ)နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် ဈေးနှုန်းလွဲပြောင်းခြင်းတွင် လက်တစ်ကမ်းမဟုတ်သည့် လွှဲပြောင်းမှုများ(non-arm’s length transfer) ပြုလုပ်ခြင်း၊
(ဂ)ဝင်ငွေအပေါ် ပေးဆောင်ရန်ရှိသည့် စုစုပေါင်းအခွန်ကို လျော့နည်းစေရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် အခွန်ထမ်းနှင့် တွဲဖက် လုပ်ကိုင်သူများ(Associated enterprise) အကြားဝင်ငွေကို စိတ်ပိုင်းခြင်း၊
(ဃ)အခွန်ဆိုင်ရာ အကျိုးခံစားခွင့်များ (Tax Benefit) ရရှိနိုင်ရန်အတွက် ပုဂ္ဂိုလ်စုများ၏ဖွဲ့စည်းပုံများ အား ပြင်ဆင်ပြောင်းလဲခြင်း၊
(င)ပြည်ထောင်အချင်းချင်းချုပ်ဆိုသည့် အခွန်ဆိုင်ရာ သဘောတူစာချုပ်များအား အလွဲသုံးစားပြု၍ အခွန် ရှောင်ရှားခြင်း။
ဤအခွန်ရှောင်ခြင်း နမူနာများ သည် TAL ၏ ပုဒ်မ၃၂ နှင့် ဆက်စပ်နေပြီး၊ ၎င်းတွင်ဖော်ပြထားသည်မှာ-
“၃၂။ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်သည် စည်းကြပ်မှုပြုရာတွင် အခွန်လျော့နည်းစေရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် အတုပြုလုပ်ထား သော သို့မဟုတ် လုပ်ကြံဖန်တီးထားသော လုပ်ဆောင်ချက်တစ်ခုကိုဖြစ်စေ၊ တစ်ခုထက်ပိုသော လုပ်ဆောင်ချက် အစဉ်အဆက်ကိုဖြစ်စေ ထည့်သွင်းစဉ်းစားခြင်း မပြုဘဲ နေနိုင်သည်။ ထို့အပြင် ယင်းလွဲမှားစွာ သတ်မှတ် ဖော်ပြထားသော လုပ်ဆောင်ချက်တစ်ခု သို့မဟုတ် တစ်ခုထက်ပိုသော လုပ်ဆောင်ချက် အစဉ်အဆက်ကို အခြေမခံဘဲ ယင်း၏ ပကတိစီးပွားရေးအခြေအနေမှန် (economic substance) အပေါ်မူတည်၍ စည်းကြပ်မှု ပြုနိုင်သည်။”
“လူတစ်ဦးသည် အခွန်ဥပဒေများကို အပြည့်အ၀နားလည်သိရှိပြီး အခွန်ဆိုင်ရာတာဝန်များ သို့မဟုတ် အခွန်စည်းကြပ်နိုင်သည့် ဝင်ငွေကိုအခွန်လျောနည်းစေရန် လျှော့ပြခြင်း သို့မဟုတ် အခွန်ရှောင်ရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် အခွန်ဆိုင်ရာတာဝန်ဝတ္တရားများကို ချိုးဖောက်ခြင်း” များဖြစ်ပေါ်လာလျှင် အခွန်ရှောင်ခြင်း ဖြစ်ကြောင်းကို အခွန်ရှောင်ခြင်းဥပမာများဖြင့် အများပြည်သူလိုက်နာကျင့်သုံးရန်သတ်မှတ်ချက်တွင် ဖော်ပြ ထားပါသည်။ ဤသို့ထုတ်ပြန်ချက်သည် ကဏ္ဍများစွာတွင် အခတ်အခဲဖြစ်နိုင်ချေများစွာရှိနေပါသည်။
တစ်နည်းအားဖြင့်အပြစ်ကင်းသောအမှားကို အထူးသဖြင့် ခွင့်လွှတ်သင့်သော်လည်း၊ ဥပဒေကို နားလည်သဘောပေါက်ပြီး ထိုသို့ဖောက်ဖျက်မှုအတွက် တာဝန်ရှိစေခြင်းမှာ ယေဘုယျအားဖြင့် ကြိုတင် လိုအပ်ချက်မဟုတ်ပေ။ အခွန်ထမ်းတစ်ဦး သည် တရားမ၀င်သော အခွန်ရှောင်ခြင်းကိုလုပ်ဆောင်ပါက၊ ယင်းဥပဒေများကို အပြည့်အဝနားလည်သည်ဖြစ်စေ အခွန်ဥပဒေများကို ချိုးဖောက်သည်ဟု မှတ်ယူသင့်သည်။ ဤအချက်နှင့်စပ်လျဉ်း၍ အခွန်ရှောင်ခြင်းဥပမာများ၏ နိမိတ်ပုံများသည် အခွန်ထမ်းများအတွက် အလွန်ရက်ရောသည်ဟု စောဒကတက်နိုင်သည်။
သို့ရာတွင်၊ ဆန့်ကျင်ဘက်ရှုထောင့်မှနေ၍ “ အခွန်ကျင့်ဝတ်များ” နှင့် “ အခွန်ဆောင်ရမည့်ဝင်ငွေ သို့မဟုတ် အခွန်တာဝန်ယူမှုကို လျှော့ချရန်” ရည်ညွှန်းချက်များသည် ရှုပ်ထွေးနိုင်ချေရှိပြီး အဆိုပါဥပဒေများအောက်တွင် အခွန်ကောက်ခံခြင်းဆိုင်ရာ နယ်ပယ်နှင့် IRD ၏ အခွင့်အာဏာကို ကျော်လွန်နိုင်ချေရှိသည်။ ယင်းနှင့်စပ်လျဉ်း၍ အောက်ပါတို့ကို မှတ်သားထားပါသည်။
“အခွန်ကျင့်ဝတ်” သည် TAL သို့မဟုတ် Public Ruling အောက်တွင် သတ်မှတ်ထားသော အယူအဆတစ်ခုမဟုတ်သလို မြန်မာနိုင်ငံဥပဒေအရ “အခွန်ကျင့်ဝတ်” ကို ဖောက်ဖျက်ခြင်းအား တားမြစ်ထားခြင်းမရှိပါ။ ၎င်းသည် TAL ၏ ပုဒ်မ ၃၂ ကို ဖောက်ဖျက်ကျူးလွန်ကြောင်း အခွန်ထမ်းတစ်ဦးအား တွေ့ရှိနိုင်သည့် အခြေခံ မဟုတ်ပါ။
အခွန်ထမ်းများသည် တည်ဆဲအခွန်ဥပဒေများဘောင်အတွင်း ၎င်းတို့၏ အခွန်ဆိုင်ရာ တာဝန်ဝတ္တရားများကို တတ်နိုင်သမျှ လျှော့ချရန် ကြိုးပမ်းခွင့်ရှိသည်။ တစ်ဦး၏အခွန်တာဝန်ကို တရားဝင်လျှော့ချရန် တမင်တကာကြိုးပမ်းခြင်းသည် ကျင့်ဝတ်သိက္ခာမဲ့ခြင်း (တရားမ၀င်) မဟုတ်ပါ။ “အခွန်ကျင့်ဝတ်” ၏ မရှင်းလင်းသော နှင့် သတ်မှတ်မထားသော အယူအဆများဖြင့် “အခွန်ဆောင်နိုင်သော ဝင်ငွေ သို့မဟုတ် အခွန်တာဝန်” လျှော့ချခြင်းကို တားမြစ်ထားသည့် ကိုးကားချက်များအား ရောနှောခြင်းသည် ရှုပ်ထွေးပြီး အများသူငှာ အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် တရားဥပဒေနှင့် တရားဝင်သော လုပ်ဆောင်မှုများကို တားမြစ်ရန် အလားအလာကို အကြံပြုသည်။
အခွန်ရှောင်ခြင်းနမူနာများစာရင်း၏ ဥပမာ (ဃ) တွင် ဥပဒေနှင့်အညီ တရားဝင်အခွန်စီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာ လုပ်ရပ် များကို တားမြစ်ရန် ပြုလုပ်ထားသည့် အများပြည်သူလိုက်နာကျင့်သုံးရန်သတ်မှတ်ချက်တွင် ပိုမိုတိကျသော ပြဠာန်းချက်ကို ထည့်သွင်းထားသည်။ ကုမ္ပဏီတစ်ခု၏ ဌာနတွင်းဖွဲ့စည်းပုံနှင့် လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုများ သို့မဟုတ် ကော်ပိုရိတ်အဖွဲ့၏ ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံနှင့် လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုများ ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းခြင်းသည် တည်ဆဲဥပဒေအရ ရရှိနိုင်သော အခွန်သက်သာခွင့်များနှင့် / သို့မဟုတ် အခွန်အခများကို လျှော့ချရန် ကမ္ဘာ တစ်ဝှမ်းလုံးတွင် လုပ်ဆောင်နေကြသည့် တရားဝင်လုပ်ရိုးလုပ်စဉ်တစ်ခုဖြစ်သည်။
အခွန်ရှောင်ခြင်းနမူနာများစာရင်းရှိ ဥပမာ (ခ) သည်လည်း ပြဿနာဖြစ်နိုင်ချေများရှိနေပါသည်။ လက်ရှိတွင် မြန်မာနိုင်ငံတွင် သီးသန့်ငွေလွှဲခနှုန်းထားစည်းမျဉ်းများ မရှိသေးပါ။ လက်ရှိစီးပွားရေးအခြေအနေအရ ငွေလွှဲစျေးနှုန်း၏သဘောသဘာဝအရ လှုပ်ရှားမှုများကို မကြာခဏလုပ်ဆောင်နိုင်ဖွယ်ရှိသော်လည်း TAL ၏ ပုဒ်မ 32 ၏ နယ်ပယ်ကို ဆန့်ထုတ်ရန် ကြိုးပမ်းခြင်းသည် ယေဘုယျအားဖြင့် လွှဲပြောင်းစျေးနှုန်းသတ်မှတ်ပေးမှုကို ဆန့်ကျင်သည့်အနေဖြင့် ကျင့်သုံးရန် အလားအလာရှိသည်။ ရှုပ်ထွေးမှုများ။ လက်ရှိတွင် လက်တွေ့ကျသော နောက်ဆက်တွဲပြဿနာတစ်ခုမှာ လွှဲပြောင်းစျေးနှုန်းသတ်မှတ်ခြင်း၏ သဘောသဘာဝတွင်ရှိသော လက်ရှိလုပ်ဆောင်မှုအများစုသည် အခွန်ရှောင်ရန်ရည်ရွယ်ချက်အတွက်မဟုတ်ဘဲ နိုင်ငံခြားငွေလဲလှယ်နှုန်းနှင့် ငွေလဲနှုန်းသတ်မှတ်ချက်များကို ရှောင်ရှားရန် အမှန်တကယ်လုပ်ဆောင်နေခြင်း ဖြစ်နိုင်ခြေများပါသည်။ သို့မဟုတ် တိမ်းရှောင်ခြင်း။ အဆိုပါလုပ်ငန်းများသည် နိုင်ငံခြားငွေလဲလှယ်မှုစီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေအား ချိုးဖောက်ပါက ၎င်းတို့အား သင့်လျော်သောဥပဒေဖြင့် အရေးယူသင့်သည်။ သို့ရာတွင်၊ ကျိုးကြောင်းဆီလျော်စွာ အသေးစိတ်တိကျသော လွှဲပြောင်းစျေးနှုန်းစည်းမျဉ်းများမရှိခြင်းသည် အခွန်စည်းမျဥ်းများကို ရှင်းလင်းပြီး ထိရောက်စွာ စီမံခန့်ခွဲခြင်းကို ထိခိုက်စေနိုင်သည့် နိုင်ငံခြားငွေလဲလှယ်မှုစီမံခန့်ခွဲမှုချိုးဖောက်မှုများကို တရားစွဲရန် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းရေး အဖွဲ့များက ကြိုးပမ်းနိုင်သည့် အန္တရာယ်ကိုတိုးစေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံအခွန်စည်းမျဥ်းများတွင် လွှဲပြောင်းစျေးနှုန်းစည်းမျဉ်းများ ရှင်းလင်းပြတ်သားစွာ အသေးစိတ်နှင့် တိကျသောကုသမှုကို မိတ်ဆက်ပေးခြင်း သည် ပိုမိုကောင်းမွန်ပါသည်။
ပေါ့ဆမှုဖြင့် သို့မဟုတ် မရိုးမဖြောင့်သော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့်အခွန်လျော့နည်းပေးဆောင်ခြင်း
TAL ၏ ပုဒ်မ ၆၈ တွင် “ အခွန်ထမ်းတစ်ဦး၏ အခွန်ကြေညာလွှာတွင် မမှန်ကန်သော ဖော်ပြချက်တစ်ခု သို့မဟုတ် ချန်လှပ်ထားခဲ့သော အကြောင်းအချက်တစ်ခုခုအရ အခွန်ကိုလျော့နည်းပေးဆောင်ခဲ့ပြီး သို့မဟုတ် လျော့နည်း ပေးဆောင်ခဲ့ဖွယ်ရှိပြီး ယင်းဖော်ပြချက် သို့မဟုတ် ချန်လှပ်ထားချက်သည် အခွန်ထမ်းက ကြိုတင်ကြံရွယ်ချက် ဖြင့်ပြုလုပ်ခြင်း သို့မဟုတ် လျစ်လျူရှုခြင်းဖြစ်လျှင်” အခွန်ထမ်းအပေါ် ပြစ်ဒဏ်များ ချမှတ်ထားသည်။
အများပြည်သူလိုက်နာကျင့်သုံးရန်သတ်မှတ်ချက်တွင် TAL ၏ ပုဒ်မ ၆၈ အရ ပေါ့ဆမှုဖြင့် သို့မဟုတ် မရိုးမဖြောင့်သော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် အခွန်လျော့နည်းပေးဆောင်ခြင်း သဘောတရားကို ချဲ့ထွင်ဖော်ပြထားပြီး အခွန်ထမ်းတစ်ဦးမှ အခွန်ဆောင်ခြင်းနှင့် အခွန်စည်းကြပ်နိုင်သည့်ပမာဏ ကိုလျော့၍တင်ပြခြင်းသည် “ပေါ့ဆမှုဖြင့် သို့မဟုတ် မရိုးမဖြောင့်သော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် အခွန်လျော့နည်းပေးဆောင်ခြင်း”ဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ အောက်ပါ ကိစ္စရပ်များအတွက် သီးခြားဥပမာများဖြင့် ဖော်ပြထားပါသည်။
(က) ကြိုတင်ကြံရွယ်ချက်ဖြင့် ကာလရှည်ကြာစွာ ကြေညာလွှာတင်သွင်းရန် ပျက်ကွက်ခဲ့ခြင်း၊
(ခ) ဝင်ငွေ၊ ရငွေနှင့် ရောင်းရငွေတို့ကို လျော့နည်းဖော်ပြခြင်း၊
(ဂ) သက်သာခွင့်များကို လိမ်လည်တောင်းခံခြင်း၊
(ဃ)တန်ဖိုးလျော့ငွေများကို မရိုးမဖြောင့်သောနည်းဖြင့် တောင်းခံခြင်း၊
(င)စာရင်းအထောက်အထားများ မှားယွင်းတင်ပြခြင်း၊
(စ)ပေးဆောင်ခဲ့ရသည့်အခွန်(Input Tax) ကို မမှန်မကန် ခုနှိမ်ခွင့်တောင်းခံခြင်း၊
(ဆ)ပေးဆောင်ရမည့်အခွန်(Output Tax) ကိုထိမ်ချန်ခြင်း၊
(ဇ)ပြေစာတွင်ကျသင့်သည့် အခွန်အတွက် အခွန်အမှတ်တံဆိပ်ကပ်နှိပ်မှုမရှိခြင်း၊
(ဈ)အခွန်အမှတ်တံဆိပ်ကပ်နှိပ်ရန် သတ်မှတ်ထားသည့် အထူးကုန်စည်များတွင်အခွန် အမှတ်တံဆိပ် ကပ်နှိပ်မှု မရှိခြင်း၊
(ည)လူပုဂ္ဂိုလ်ကြောင့်ဖြစ်စေ၊ စက်ပစ္စည်းကြောင့်ဖြစ်စေစာရင်းရေးသွင်းချက်မှားယွင်းမှုများဖြစ်ပေါ်ခြင်း၊
အထက်တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း၊ TAL ၏ ပုဒ်မ ၆၈ သည် “ အခွန်ပေးဆောင်ခြင်းတွင်အခွန်ထမ်း၏ မှားယွင်းသောထုတ်ပြန်ချက် သို့မဟုတ် ထိန်ချန်ထားခြင်း” နှင့် အကျုံးဝင်ပြီး ကြေညာလွှာကို တင်သွင်းခြင်းရှိမရှိ၊ နှင့် တင်သွင်းထားသည့် အကြောင်းအရာနှင့် မည်သည့်အချိန်တွင်မဆို သက်ဆိုင်ပါသည်။ (အများပြည်သူလိုက်နာ ကျင့်သုံးရန်သတ်မှတ်ချက်တွင် အခွန်စည်းကြပ်နိုင်သည့်ပမာဏအောက်လျော့နည်းတင်ပြထားသည့် ကြေညာလွှာ နှင့် ပတ်သက်၍ “ပေါ့ဆမှု သို့မဟုတ် လိမ်လည်မှု” ဟု ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ဖော်ပြထားသည်။) ပေါ့ဆမှုဖြင့် သို့မဟုတ် မရိုးမဖြောင့်သောရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် အခွန်လျော့နည်းပေးဆောင်ခြင်း ကိစ္စရပ်များ ဖော်ပြထားသော ဥပမာ (က) သည် ပုဒ်မ ၆၈ ၏ ဘောင်ပြင်ပတွင် ဖြစ်နေပါသည်။ TAL ၏ ပုဒ်မ ၆၇ အရ အခွန်ပေးဆောင်ရန် ပျက်ကွက်ခြင်းသည် သီးခြားဆက်နွယ်နေသည်။
မှားယွင်းသော သို့မဟုတ် လမ်းလွဲစေနိုင်သော ဖော်ပြချက်များ
TAL ၏ ပုဒ်မ ၆၉ သည် “ ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးဦးသည် မှားယွင်းသော သို့မဟုတ် လမ်းလွဲစေနိုင်သော ဖော်ပြချက်ကို အခွန်ဝန်ထမ်းထံ တင်ပြသဖြင့် ယင်းသတင်းအချက်အလက်အပေါ် မှန်ကန်သည်ဟု ယူဆ၍ စည်းကြပ်မှု ပြုရာတွင် အမှန်ပေးဆောင်ရန်တာဝန်ရှိသော အခွန်အောက်လျော့နည်းပေးဆောင်ခဲ့ဖွယ်ရှိလျှင်ဖြစ်စေ၊ အမှန် ပြန်အမ်းရမည့် ငွေထက် ပိုမိုပြန်အမ်းခဲ့ဖွယ်ရှိလျှင်ဖြစ်စေ” အခွန်ထမ်းအပေါ် ပြစ်ဒဏ်များချမှတ်ထားသည်။
အခွန်ထမ်းတစ်ဦး “အခွန်လျှော့ချရန်အတွက် မမှန်မကန် သို့မဟုတ် လွဲမှားသောဖော်ပြချက်များကို တင်သွင်းသည့် အလို့ငှာ TAL ၏ ပုဒ်မ ၆၉ တွင် မှားယွင်းသော သို့မဟုတ် လွဲမှားသောဖော်ပြချက်များ၏ သဘောတရားကို ချဲ့ထွင်၍ အများပြည်သူလိုက်နာကျင့်သုံးရန်သတ်မှတ်ချက်တွင် “ မည်သူမဆိုအခွန်လျော့နည်း သက်သာစေရန် ဖြစ်စေ၊ အခွန် ကောက်ခံခြင်း သို့မဟုတ် အခွန်ပေးဆောင်ခြင်းကို တမင်ရှောင်လွှဲနိုင်ရန်ဖြစ်စေ၊ ရပိုင်ခွင့်မရှိသည့် ပြန်အမ်းငွေကို ရရှိနိုင်ရန်ဖြစ်စေ၊မှားယွင်းသော သို့မဟုတ် လမ်းလွဲစေနိုင်သော ဖော်ပြချက်ကို အခွန်ဝန်ထမ်း ထံတင်ပြပြီး ယင်းသတင်း အချက်အလက်ကို မှန်ကန်သည်ဟုယူဆ၍ စည်းကြပ်မှုပြုရာတွင် အမှန်ပေးဆောင်ရန် တာဝန်ရှိသော အခွန်အောက် လျော့နည်းပေးဆောင်ခဲ့ဖွယ်ရှိလျှင် သို့မဟုတ် အမှန်ပြန်အမ်းရမည့် ငွေထက် ပိုမို ပြန်အမ်းခဲ့ဖွယ်ရှိလျှင် ၎င်းအား အခွန်ဆိုင်ရာ သတင်းအချက်အလက်များကို မှားယွင်းစွာ သို့မဟုတ် လမ်းလွဲစွာ ဖော်ပြခြင်း (False or Misleading Statements) ဖြစ်သည်ဟု မှတ်ယူရမည်။ ” ဤဖော်ပြချက်သည် အခြေခံအားဖြင့် ပုဒ်မ ၆၉ ပါ အကြောင်းအရာများကို ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော စကားလုံးများဖြင့်သာ ဖော်ပြထားခြင်းဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင်၊ အောက်ပါကိစ္စရပ်များကို သီးခြားဥပမာ များအဖြစ်ဖော်ပြထား ပါသည်။
(က) ဝင်ငွေနှင့် ရောင်းရငွေတို့ကိုတမင်ထိန်ချန်ခြင်း၊
(ခ) အခွန်ကြေညာလွှာတွင် မမှန်ကန်သည့် အချက်အလက်များကို ရေးသားဖော်ပြထားခြင်း၊
(ဂ)အခွန်ဝန်ထမ်းက နှုတ်ဖြင့်မေးမြန်းရာတွင်ဖြစ်စေ၊ စာဖြင့်တောင်းခံရာတွင်ဖြစ်စေ မမှန်ကန်သည့် အချက်အလက်များကို တင်ပြခြင်း၊
(ဃ)မမှန်ကန်သည့် စာရင်းဇယားများနှင့် စာတမ်းအမှတ်အသားများကို ထိန်းသိမ်းထားရှိခြင်း သို့မဟုတ် တင်ပြခြင်း၊
(င) ကုန်ပစ္စည်းများကို တရားမဝင် တင်သွင်းခြင်း သို့မဟုတ် တင်ပို့ခြင်း၊
(စ) အခွန်အရကောက်ခံခြင်းကို ရှောင်လွှဲနိုင်ရန် ပိုင်ဆိုင်ပစ္စည်းများကို လွှဲပြောင်းမှုပြုခြင်း၊
(ဆ) ဘဏ်စာရင်းဖွင့်လှစ်ထားရှိမှုများအား ထိန်ချန်ခြင်း၊
(ဇ) ဘဏ္ဍာရေးရှင်းတမ်းများတစ်ခုထက်ပိုမိုထားရှိခြင်း။
ဥပမာ (င) တွင် ရည်ညွှန်းဖော်ပြထားသော “ကုန်စည်များကို တရားမ၀င် တင်ပို့မှု” သည် အခွန်ကောက်ခံမှုကိစ္စ သို့မဟုတ် IRD တွင် မည်သည့်အခွင့်အာဏာရှိသနည်းဟူသည့် ကိစ္စရပ်ကို ရှင်းလင်းစွာမသိရပါ။ ဤဥပမာသည် သွင်းကုန်/ပို့ကုန်တရားမ၀င်ဆောင်ရွက်သည့် ကုန်စည်တင်သွင်းခြင်း သို့မဟုတ် ပို့ကုန်တင်ပို့ခြင်း အခွန် ကြေညာလွှာတစ်ရပ်တွင် ပါဝင်ခြင်းအား ရည်ရွယ်ခြင်းဖြစ်နိုင်သည်။ သို့ဆိုလျှင်၊ ကုန်ပစ္စည်းတင်သွင်း/ တင်ပို့ခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ အခွန်ကြေညာလွှာတွင် တရားမဝင် အရောင်းအဝယ်များ ပါ၀င်နေခြင်းသည် လွဲမှားနေသောဖော်ပြချက်ဟု ယူဆသင့်သည်ဆိုသည်ကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်းမသိရပါ။
အခွန်ရှောင်တိမ်းခြင်း
TAL ၏ ပုဒ်မ ၇၇ တွင် လူတစ်ဦးသည် “ အခွန်စည်းကြပ်မှုပြုခြင်း၊ ပေးဆောင်စေခြင်း၊ ကောက်ခံခြင်းကို သိလျက်နှင့် တမင်ရှောင်တိမ်းခြင်း သို့မဟုတ် ရပိုင်ခွင့်မရှိသည့် ပြန်အမ်းငွေကို ရရှိရန် သိလျက်နှင့်တမင် ကြံရွယ်ချက်ဖြင့် တောင်းခံခြင်းပြုကြောင်း ပြစ်မှုထင်ရှားစီရင်ခံရလျှင်” ပြစ်ဒဏ် (ဖြစ်နိုင်ချေထောင်ဒဏ်) ချမှတ်ခြင်းခံရမည်ဖြစ်သည်။
အများပြည်သူလိုက်နာကျင့်သုံးရန်သတ်မှတ်ချက်တွင် အခွန်ထမ်းတစ်ဦးသည် “အခွန်ဥပဒေ” ကို တမင်တကာ ချိုးဖောက်ခြင်း သို့မဟုတ် မရိုးမဖြောင့်သော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် အခွန်လျော့နည်းပေးဆောင်ခြင်း(ပုဒ်မ ၆၈) နှင့်/သို့မဟုတ် TAL ၏ မှားယွင်းသော သို့မဟုတ် လမ်းလွဲစေနိုင်သော ဖော်ပြချက်များ (ပုဒ်မ ၆၉) ကို အကြိမ်များစွာ ချိုးဖောက်ခြင်း၊ သို့မဟုတ် “အခွန်ပေးဆောင်ရန် ပျက်ကွက်မှုကြောင့် နိုင်ငံတော်၏ ဘဏ္ဍာငွေ အများအပြား ဆုံးရှုံးခြင်း [ ဖြစ်ပေါ်ပါက]”၊TAL ၏ ပုဒ်မ ၇၇ အရ အခွန်ထမ်းသည် တစ်နည်းနည်းဖြင့် အခွန်ရှောင်ခြင်းဟု သတ်မှတ်မည်ဖြစ်ပါသည်။
အများပြည်သူလိုက်နာကျင့်သုံးရန်သတ်မှတ်ချက်တွင်ဖော်ပြထားခြင်းနှင့် တူညီနေသော TAL၏ ပုဒ်မ ၇၇ သက်ရောက်မှုသည်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း ဘောင်ကျော်လွန်နေပြီး IRD ၏ အခွင့်အာဏာကိုလည်း ကျော်လွန်နေပါသည်။ ပုဒ်မ ၇၇ သည် တမင်တကာ အခွန်ချိုးဖောက်မှုများနှင့်သာ သက်ဆိုင်ပါသည်။ ပုဒ်မ ၇၇ ကို တမင်ရည်ရွယ်ချက်မရှိသော အခွန်ဆိုင်ရာချိုးဖောက်မှုများနှင့်စပ်လျဉ်း၍၊ တမင်ရည်ရွယ်ချက်မရှိသော အခွန် ဆိုင်ရာချိုးဖောက်မှုကြောင့် နိုင်ငံတော်၏ ဘဏ္ဍာငွေ ဆုံးရှုံးသည့်ပမာဏ နှင့်ပတ်သက်၍လည်း ပုဒ်မ ၇၇ တွင်မပြဌာန်းထားပါ။ အခွန်ဆိုင်ရာဖောက်ဖျက်ကျူးလွန်ခြင်းသည် တမင်ရည်ရွယ် လုပ်ဆောင်ခြင်း မဟုတ်လျှင်၊ ပုဒ်မ ၇၇ နှင့် မသက်ဆိုင်ပါ။
နမူနာများ
အများပြည်သူလိုက်နာကျင့်သုံးရန်သတ်မှတ်ချက်၏ ဟန်ချက်ညီမှုကိုဖော်ပြရန် သတ်မှတ်ချက်ကိုလိုက်နာ ကျင့်သုံးရာတွင် ဥပမာများစွာဖြင့် ဖော်ပြထားသည်။ လိုက်နာကျင့်သုံးရန်နမူနာများကို ဖော်ပြထားပြီး အထောက်အကူဖြစ်စေရန်ကြိုးပမ်းထားသော်လည်း၊ အများပြည်သူလိုက်နာကျင့်သုံးရန်သတ်မှတ်ချက်တွင်ဖော်ပြ ထားသော နမူနာများသည်အသုံးဝင်ရန် လုံလောက်သောအသေးစိတ်အချက်အလက်များ မပါရှိပါ။
နမူနာ ၁၊ အထူးသဖြင့် အများပြည်သူလိုက်နာကျင့်သုံးရန်သတ်မှတ်ချက်၏အခွန်ရှောင်ခြင်းဆိုင်ရာ ပြဋ္ဌာန်းချက် များအရ IRD မှတင်ပြသော “ အခွန်ဆိုင်ရာလိုက်နာဆောင်ရွက်ရမည့်ကျင့်ဝတ်” နှင့် လွှဲပြောင်းစျေးနှုန်း ဟူသည့် အယူအဆနှင့် ပတ်သက်၍ ပြဿနာရှိနေပါသည်။ ဥပမာ ၁ တွင် ထုတ်လုပ်ရေးကုမ္ပဏီတစ်ခုမှ ၎င်း၏ “ အကျိုးစီးပွား ဆက်နွယ်မှု ရှိသည့် တွဲဖက်လုပ်ကိုင်သူများ” အား စက်ရုံထုတ်ရောင်းဈေးကို လျှော့ချသတ်မှတ်၍ ရောင်းချခဲ့သည်၊ ထိုသို့ ပြုလုပ်ခြင်းသည် “အခွန်ဆိုင်ရာလိုက်နာရမည့်ကျင့်ဝတ်” ကိုဖောက်ဖျက်၍ ပေးဆောင်ရမည့် အခွန်ကို လျော့နည်းအောင် ပြုလုပ်ခြင်းဖြစ်၍ အခွန်ရှောင်ရှားခြင်းဖြစ်သည်ဟုမှတ်ယူသည်။ “ အကျိုးစီးပွား ဆက်နွယ်မှုရှိသည့် တွဲဖက်လုပ်ကိုင်သူများ” ဆိုသည့် အဓိပ္ပါယ်ကို မဖော်ပြထားပါ။ နမူနာ ၁ တွင် အခွန်ကို လျော့နည်းအောင်ရည်ရွယ်ပြုလုပ်သည့် လုပ်ရပ်အဘယ်ကြောင့် ပါဝင်ရသည်ကို အခြေခံကျသော သို့မဟုတ် အခြားရှင်းပြချက်များ မပါရှိပါ(အရောင်းမြှင့်တင်ရန် ပြုလုပ်သည့် ယေဘူယျ ကျသည့် စီးပွားရေး ရည်ရွယ်ချက် များနှင့် ဆန့်ကျင်နေသည်)။ တားမြစ်ထားသော လွှဲပြောင်းစျေးနှုန်းနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးလုပ်ငန်းများတွင် တရားဝင်လျှော့စျေးများကြား နယ်နိမိတ်သတ်မှတ်ခြင်းအတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော အစိတ်အပိုင်းများဖြစ်သည့် ငွေပေးချေမှုသဘောသဘာဝနှင့် အရောင်းအ၀ယ်သဘောသဘာဝတို့အကြား ဆက်စပ်မှုရှိသောကြောင့် ၎င်းတို့သည် အရေးကြီးသော ချန်လှပ်မှုများဖြစ်သည်။
ထိုသို့ဖော်ပြထား၍ နမူနာ ၁ သည် ထုတ်လုပ်ရောင်းချသူတစ်ဦးက ကာလကြာရှည် သစ္စာရှိသော ဖောက်သည်များ(အကျိုးစီးပွားဆက်နွယ်မှုရှိသည့်တွဲဖက်လုပ်ကိုင်သူများ ဆိုသည့်ဝေါဟာရ၏ အဓိပ္ပာယ် ဖွင့်ဆိုချက်တစ်စုံတစ်ရာမရှိသည့်အတွက် ထိုသို့ ယူဆခြင်းဖြစ်သည်)အားလျှော့စျေးများ ဖြင့်ပေးသည့် ပြုလုပ်မှုသည်၊ အခွန်ရှောင်ရှားခြင်းဖြစ်သည်ဟု မှတ်ယူနိုင်သည်။ သို့ဆိုလျှင်၊ ၎င်းသည် TAL ၏ ဘောင်အပြင်ဘက် ရောက်နေကြောင်း ထင်ရှားပါသည်။ အခွန်ရှောင်ခြင်းဆိုင်ရာ အထက်ဖော်ပြပါ မှတ်ချက်များအပြင်၊ မြန်မာနိုင်ငံ အခွန်ဥပဒေတွင် “အခွန်ဆိုင်ရာလိုက်နာဆောင်ရွက်ရမည့်ကျင့်ဝတ်” ဟူသည့် အဓိပ္ပါယ်မရှိသလို၊ TAL မှ တားမြစ်ထားသော “အခွန်ဆိုင်ရာလိုက်နာဆောင်ရွက်ရမည့်ကျင့်ဝတ် ” ကို ချိုးဖောက် ခြင်းလည်း မဟုတ်ပါ။ ငွေလွှဲခနှုန်းထားသည် လျှော့စျေးဖြင့် ရောင်းချခြင်းထက် ပိုမိုရှုပ်ထွေးသော ကိစ္စရပ်ဖြစ်နေပြီး၊ TAL ၏ ပုဒ်မ ၃၂ ကို IRD မှ ၎င်းအား ငွေလွှဲခနှုန်းထားသတ်မှတ်မှုစည်းမျဉ်းအဖြစ် လွဲမှားစွာ အသုံးချနိုင်ဖွယ်ရှိသည်။
နိဂုံး
IRD သည် အခွန်ဆိုင်ရာလိုက်နာမှု ကိစ္စရပ်များအတွက် လမ်းညွှန်မှုများ ပိုမိုပြုလုပ်ပေးရန် ကြိုးပမ်းနေကြောင်း မြင်တွေ့ရပြီး၊ မကြာမီကာလအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံ၏ အခွန်ဥပဒေများကို ပိုမိုတင်းကြပ်စွာ ပြဋ္ဌာန်းနိုင်စေရန် လုပ်ဆောင်နေကြောင်းမြင်တွေ့ရသည်။ သို့သော်၊ ထိရောက်သောအခွန်စီမံခန့်ခွဲမှုများနှင့် လိုက်နာမှုအဆင့် မြင့်မားစေရန်မှာ လိုက်နာဆောင်ရွက်မှု မပြုနိုင်သည့် သတ်မှတ်ချက်များကို ဖော်ထုတ်၍ လိုက်နာမှုပြုလုပ်နိုင်စေရန် ပြတ်သားရှင်းလင်းမှုရှိပြီး ကြိုးကြောင်းဆီလျော်မှုရှိသော စည်းမျဉ်းဘောင်အတွင်းမှ ပြုလုပ်မှသာ လိုက်နာဆောင်ရွက်မှု အဆင့်မြင့်မားလာမည်ဖြစ်သည်။ အများပြည်သူသိရှိ လိုက်နာရန် သတ်မှတ်ချက်ပါ အကြောင်းအရာများနှင့် ပတ်သက်၍ လုံလောက်သော တိတိကျကျ သို့မဟုတ် ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မဖော်ပြထားသည့်အတွက်၊ မကြာမီတွင်နောက်ထပ် ထွက်ရှိလာမည့်စည်းမျဉ်းများနှင့် စီရင်ထုံးများသည် ပို၍အသေးစိတ်ကျကျ ထုတ်ပြန်နိုင်လိမ့်မည်ဟု မျှော်လင့်ရမည်ဖြစ်သည်။